Kako će biti zaštićeno arheološko nalazište Caričin grad

Vlada Republike Srbije usvojila je Odluku o utvrđivanju mera zaštite, granica zaštićene okoline i mera zaštite zaštićene okoline arheološkog nalazišta Caričin grad, nepokretnog kulturnog dobra od izuzetnog značaja, navodi u saopštenju Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.

Ovoj odluci je prethodio višedecenijski rad na utvrđivanju zaštićene okoline i mera zaštite ovog jedinstvenog primera ranovizantijskog grada, koji je u naučnim krugovima identifikovan kao Justiniana Prima – grad koji je u VI veku, u svom rodnom kraju podigao vizantijski car Justinijan I (527-565).

Republički zavod za zaštitu spomenika kulture će sprovoditi trogodišnji kapitalni projekat "Konzervacija, restauracija i prezentacija arheološkog nalazišta Caričin grad".
U prvoj godini realizacije projekta, u okviru pripreme nominacionog dosijea za upis arheološkog nalazišta Caričin grad na Listu svetske kulturne i prirodne baštine Uneska, Republički zavod je sproveo dodatna snimanja i raščišćavanje terena u cilju daljeg evidentiranja stanja, istraživanja i dokumentovanja, kao i prezentacije lokaliteta i njegove šire zaštićene zone, ukupne vrednosti preko 67 miliona dinara, koji su finansirani su iz kapitalnog projekta preko Ministarstva kulture Republike Srbije.

Kako su naveli u Zavodu, sprovedeno je snimanje Lidar-tehologijom šireg prostora kulturnog dobra na području opština Lebane, Bojnik i Prokuplje. Snimljena su utvrđenja u okolini grada – Marino kale, Bregovina i Zlata, kao i oko 20km2 trase akvadukta, kojim je grad snabdevan vodom od izvorišta na Radan planini.

"Raščišćavanjem terena otkrivena su, decenijama visokim rastinjem skrivena nalaziša - ostaci akvadukta i dve brane, na Caričinskoj reci i Zlati, kao i Vile Urbane, Principije i dela bedema Donjeg grada s kulom. Stubovi akvadukta kod brane na Caričinskoj reci su konzervirani pre dvadeset godina, dok lokalitet Zlata Kale nikada nije istraživan niti dokumentovan, iako se o postojanju ranovizantijske brane na Zlatskoj reci zna punih 140 godina. Brana u selu Zlata, koja je bila duga 102 i visoka do 7 m, raščišćena je u avgustu 2023. godine prvi put posle četiri decenije, tokom kojih je urasla u gustu šumu", piše u saopštenju Zavoda koji će do kraja godine izraditi predlog odluke o pravnoj zaštiti sačuvanog dela brane dugog 90 metara.

Do kraja 2023. godine biće realizovani konzervatorsko-restauratorski radovi na tremama van bedema, kao i preventivna konzervacija otkrivenih delova dve brane, a premijerno će biti prikazan dokumentarni film o arheološkom nalazištu Caričin grad i do sada realizovanim istraživačkim, konzervatorsko-restauratorskim radovima i daljim planovima na otkrivanju, obnovi i prezentaciji ovog izuzetno vrednog arheološkog lokaliteta.