Robert Openhajmer - naučnik koji je pokrenuo atomsko doba

Džulijus Robert Openhajmer rođen je 22. aprila 1904. u Njujorku u porodici jevrejskih imigranata. Njegov otac, Džulijus Seligman Openhajmer, bio je uspešan uvoznik tekstila, dok je njegova majka, Ela Fridman, bila umetnica.
Openhajmer je od malih nogu pokazivao izuzetan intelektualni talenat. Nakon što je diplomirao na "Ethical Culture Society School", upisao se na Univerzitet Harvard, gde je diplomirao hemiju 1925.

Uprkos diplomi iz hemije, strast prema fizici ga je odvela na dalje studije u Evropi. Doktorirao je fiziku 1927. godine na Univerzitetu u Getingenu, pod mentorstvom Maksa Borna.

Po povratku u Sjedinjene Države, Openhajmer je započeo akademsku karijeru na Kalifornijskom univerzitetu u Berkliju i Kalifornijskom tehnološkom institutu.

Njegov rad obuhvatao je oblasti kvantne mehanike i nuklearne fizike. Sa Maksom Bornom je razvio Born-Openhajmerovu aproksimaciju, ključnu za razumevanje molekularnih talasnih funkcija.

Takođe je dao značajan doprinos teoriji kosmičkih zraka i proučavanju neutronskih zvezda i crnih rupa, prenosi Index.hr.

Projekat Menhetn i atomska bomba

Tokom Drugog svetskog rata, Openhajmer je postavljen za direktora Laboratorije u Los Alamosu u okviru tajnog projekta Menhetn, čiji je cilj bio razvoj prve atomske bombe. Njegovo vođstvo i naučna ekspertiza bili su presudni za uspeh projekta.

Prva uspešna detonacija atomske bombe, poznata kao Triniti test, izvedena je 16. jula 1945. u Novom Meksiku. Openhajmer je tom prilikom citirao stihove iz hinduističkog teksta: „Sada sam postao Smrt, razarač svetova“.

Nakon što je odbio da razvije novu bombu, otpušten je

Posle rata, Openhajmer je postao direktor Instituta za napredne studije u Prinstonu i predsednik Generalnog savetodavnog odbora američke Komisije za atomsku energiju.
Zalagao se za međunarodnu kontrolu nuklearne energije kako bi se sprečila trka u naoružanju sa Sovjetskim Savezom.

Njegovo protivljenje razvoju hidrogenske bombe, zajedno sa ranijim vezama sa članovima Komunističke partije, dovelo je do sumnje u njegovu lojalnost.

Tokom saslušanja 1954. Openhajmeru je povučena bezbednosna dozvola, što je označilo kraj njegovog direktnog učešća u vladinim projektima.

Uprkos profesionalnim poteškoćama, Openhajmer je nastavio da drži predavanja, piše i doprinosi nauci. Godine 1963. dodeljena mu je nagrada Enriko Fermi u znak političke rehabilitacije.

Preminuo je 18. februara 1967. u Prinstonu.