Grenlandske ajkule: Najstariji kičmenjaci na planeti, mogu da žive – i do 500 godina

SciTech 30. dec 202312:07
Shutterstock

Grenlandska ajkula je najdugovečnija savremena vrsta kičmenjaka, ove životinje mogu da žive najmanje 272 godine i eventualno dožive duboku starost od 500 godina, piše američko izdanje National Geographic.

Naučnici su pretpostavljali da ove ajkule žive izuzetno dugo, ali nisu mogli da utvrde koliko dugo. Starost drugih vrsta ajkula može se proceniti prebrojavanjem traka na perajima ili na pršljenovima ajkule, slično kao godovi na drvetu. Grenlandske ajkule, međutim, nemaju te oznake na perajima niti tako tvrda tkiva u svojim telima. Njihovi pršljenovi su previše mekani da bi formirali trake rasta koje se vide kod drugih ajkula.

Naučnici su mogli samo da pretpostave da ajkule živele dugo na osnovu onoga što su znali — ajkule rastu veoma sporo (manje od 1 cm godišnje) a grenlandske ajkule mogu dostići veličinu od više od šest metara.

POVEZANE VESTI

Nedavna otkrića omogućila su naučnicima da koriste datiranje ugljenikom kako bi procenili starost grenlandskih ajkula – pogledali su u njihove oči.

Unutar očiju ajkule nalaze se proteini koji se formiraju pre rođenja i ne degradiraju sa godinama, kao fosil sačuvan u ćilibaru. Naučnici su otkrili da mogu da odrede starost ajkula datiranjem ovih proteina ugljenikom.

Jedna studija je ispitivala grenlandske ajkule koje su bile usputne u ribarskim mrežama. Najveća ajkula koju su pronašli, petometarska ženka, prema njihovim procenama bila je stara između 272 i 512 godina.

Datiranje ugljenikom može dati samo procene, a ne definitivnu starost.

Naučnici nastavljaju da usavršavaju ovu metodu i mogli bi da obezbede preciznija merenja u budućnosti. Ali čak i na donjem kraju procena, životni vek od 272 godine čini grenlandsku ajkulu najdugovečnijim kičmenjakom.

Otkriveno je i da ženke grenlandskih ajkula dostižu polnu zrelost u dužinama većim od četiri metra, koju verovatno dostignu sa 156 godina.

Jedna teorija koja objašnjava ovaj dug životni vek je da grendlandska ajkula ima veoma spor metabolizam, prilagođava se dubokim, hladnim vodama u kojima živi.

Vozilo organizacije NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) na daljinsko upravljanje koje je ronilo u blizini Nove Engleske naišlo je na grenlandsku ajkulu na dubini od 783 metra, ali je poznato da ove ajkule rone i do 2.200 metara.

Takođe su jedine ajkule koje mogu da izdrži hladne vode Arktičkog okeana tokom cele godine.

Grenlandske ajkule imaju debelo izduženo telo, okrugli nos, relativno malo leđno peraje, kožu poput šmirgle, sive ili crno-braon boje. Spori su plivači i skoro su slepe, ali su sposobni lovci, jedu ribu i morske sisare.