Zvučna i ultrazvučna oružja (USV) su oružja različitih tipova koja koriste zvuk da bi povredili ili onesposobili protivnika.
Akustični uređaj dugog dometa (LRAD), je najpoznatiji sistem zvučnika ovog tipa, zvučno energetsko oružje razvijeno početkom 2000-ih za upotrebu u vojsci SAD, koji reprodukuje zvuk u usmerenom fokusu i na ekstremnoj jačini, omogućavajući korisniku da učini zvuk čujnim na većim udaljenostima i sa većom geografskom preciznošću od običnog zvučnika. Oni mogu da generišu izuzetno glasne visokofrekventne zvukove posebno namenjene za razbijanje većeg broja ljudi, a posledice mogu biti bol u raznim oblicima, dezorijentacija, mučnina, oštećenja slušnih organa. LRAD, koji emituje zvukove u opsegu srednjih i visokih frekvencija, dizajniran je da cilja na najugroženije delove ljudskog uha.
LRAD ima mikrofon za govor, ulaze za reprodukciju snimaka i ugrađeni „odvraćajući ton“ zasnovan na frekvencijama koje su posebno bolne za ljudsko uho. Policija može da koristi mikrofon kako bi izdala naređenja, ili odvraćajući ton poput nevidljivog vatrogasnog creva. Poput pištolja pored policajca, prisustvo LRAD-a na protestu je implicitna pretnja.
Prve upotrebe u Americi
Policijske snage koristile su zvučne topove protiv demonstranata tokom samita G20 u Pitsburgu 2009. godine. Nakon brojnih odbijanja dozvola grupama kao što su Code Pink i Three Rivers Climate Convergence za mirne demonstracije, Američka unija za građanske slobode Pensilvanije uspešno je tužila grad Pitsburg koji je na kraju morao da dozvoli demonstracije učesnicima koji su uključivali mirovne, ekološke, radne i socijalne organizacije.
Pročitajte još
Veći deo medija težio je da minimizira mirne proteste i pridavao je veću pažnju hapšenjima, uključujući kontroverzne policijske akcije nakon završetka samita G20, koje su uključivale brojna hapšenja uz brojne optužbi za policijsko nasilje.
U prva dva dana protesta nakon što su aktivisti Grinpisa okačili transparent, upozoravajući na opasnosti od povećane emisije ugljen-dioksida i nakon marša dan kasnije, policija je upotrebljavala biber sprej na oko 500 ljudi, da bi kasnije koristila LRAD kako bi uklonila demonstrante. Gradski zvaničnici su tada izjavili da je to prvi put da je ovaj sistem upotrebljen unutar Sjedinjenih Država. Verovatno je i zato samo 20 ljudi hospitalizovano, sistem svakako inicijalni nije odvrnut na maksimum.
Drugi put je ovaj uređaj upotrebljen tokom nemira u Fergusonu 10. avgusta 2014. godine, koji su usledili dan nakon smrtonosnog pucanja na Majkla Brauna od strane policajca Darena Vilsona. Nemiri su izazvali energičnu debatu u Sjedinjenim Državama o odnosu između službenika za sprovođenje zakona i crnih Amerikanaca, militarizacije policije i zakona o upotrebi sile u Misuriju i širom zemlje.
Dana 11. avgusta policija je koristila suzavac, da bi dan kasnije specijalni SWAT tim od oko 70 policajaca upotrebio dimne bombe, blic bombe, gumene metke i suzavac kako bi rasterao masu. Video snimak događaja koji je snimio KARG Argus Radio pokazuje kako policija Fergusona ispaljuje suzavac u stambeni kvart, naređujući novinarima da prestane sa snimanjem (kasnije je Komitet novinara za slobodu štampe pisao policijskim snagama u Fergusonu u znak protesta zbog uznemiravanja novinara koji su izveštavali o protestima).
Karakteristično za upotrebu LRAD sistema je da je svaki put suzbijanje protesta koje je uključivalo i njegovu upotrebu bilo izloženo velikoj kritici javnosti, u kontekstu prekomerne upotrebe sile ili gušenja nekih ljudskih prava. Marta 2015. Ministarstvo pravde Sjedinjenih Država je saopštilo da je utvrdilo policijska uprava Fergusona učestvovala u nedoličnom ponašanju i diskriminaciji Afroamerikanaca.
Uređaj je korišćen i u proleće 2016. kada su počeli protesti na gradilištima gasovoda u Severnoj Dakoti i privukli starosedeoce i domorodačka plemena iz cele Severne Amerike, kao i mnoge druge pristalice, stvarajući najveće okupljanje Indijanaca u poslednjih sto godina.
Medijima je dopušteno šire izveštavanje tek kada su buldožeri odradili veći deo posla, a tokom gušenja protesta korišćen je i LRAD.
Protesti nakon ubistva Džordža Flojda i LRAD kontroverze
Nakon ubistva Džordža Flojda 25. maja 2020. godine u Mineapolisu od strane policajca Dereka Šovina, Amerika je bila na nogama, podeljena u talasu rasizma, prekomernoj upotrebi sile policije i borbi za ljudska prava.
Dok su aktivisti dizali glas tražeći pravdu za Džordža Flojda i mnoge ubijene policijskim nasiljem, policija ih je dočekala svojim zvukom: LRAD. Genasys, proizvođač ovih uređaja izdao je tada saopštenje za štampu u kojem su reklamirali njegovu upotrebu od strane policijskih uprava u sedam gradova tokom protesta širom zemlje, u Portlandu, Kolorado Springsu, San Hozeu, dok su demonstranti prijavljivali njihovu upotrebu u gradovima poput Čikaga i Njujorka na društvenim mrežama.
Stručnjaci u Americi pisali su tada da LRAD sistemi mogu trajno da povrede ljude pucanjem bubnih opni, i da su ukorenjeni u dugoj, neospornoj tradiciji države koja koristi zvuk kao sredstvo društvene, kulturne i političke kontrole, jer je teško fizički opisati šta zvuk može da uradi, recimo zvuk sirene, često prethodi nekom nasilju i može da izazove strah.
Veo tajne
Tačan broj policijskih uprava koje poseduju LRAD je nepoznat, ali je policijskim odeljenjima lako da ih nabave u okviru saveznog programa poznatog kao 1033, koji daje policiji i drugim opštinskim agencijama pristup višku vojne opreme.
Genasys je do 2020. godine proizvodio 11 LRAD modela, a nakon prvih upotreba dostupnost javnih informacija o ovoj kompaniji bila je sve manja. Iako uređaji imaju različite glasnoće, svaki može da izazove akutnu zvučnu traumu na udaljenostima koje su uobičajene za protest. LRAD 100k, uobičajen model za policijske uprave, ima maksimalnu glasnoću od 137 dB na jednom metru, pri čemu se glasnoća postepeno smanjuje kako se udaljenost povećava. Prag glasnoće koji izaziva bol kod zdravih odraslih osoba je između 120 i 140 dB, što znači da svako u krugu od osam metara može da doživi bol ili oštećenje uha.
Za razliku od drugog policijskog oružja, mehanizam povređivanja LRAD-a i same potencijalne povrede su nevidljive. Ipak, deluje da su gore od udaraca pendrekom, čak i gumenog metka u zavisnosti gde završi, jer ove povrede mogu da budu trajne. Udaljenost osobe od zvuka, trajanje izlaganja i prethodna telesna stanja određuju stepen oštećenja, dok deca, starije osobe i oni sa postojećim slušnim problemima imaju povećanu osetljivost na povrede od ovog zvuka.
U Beogradu su recimo mnogim starijim osobama i onim koji imaju probleme sa srcem otkazali pejsmejkeri, što je bio jedan od indikatora da se posumnja na LRAD.
Glasni zvuci takođe mogu da izazovu stres i dezorijentaciju, i u potpunosti onemoguće komunikaciju mešu demonstrantima. Svi ovi faktori sužavaju svest, stvaraju osećaj konfuzije i izolacije, uz veliku mogućnost padova ili nekontrolisanog kretanja.
Iz svega navedenog jasno je da je upotreba LRAD-a u Americi i daje polueksperimentalna, i kao takva prilično opasna. Protivnici ovakvog vida odvraćanja napominju i najvažniji detalj, za upotrebu ovog sistema ne postoji jasan dokaz, i žrtva ne može da dokaže da je zaista došlo do napada, što stvara ogroman prostor za zloupotrebe, tumačenja, i ugrožava ljudske živote.
Na zvaničnoj stranici Vikipedije interesantno je da je slučaj iz Beograda 15. marta uvršten kao potencijalna, retka upotreba ovog sistema u svetskim okvirima. Srpska policija i vojska negiraju upotrebu ovog ili sličnog sistema, što samo potvđuje tezu iz prethodnog pasusa – nema dokaza, a svi oni objedinjeni u desetinama ljudi koji su usled nedefinisanog zvučnog dejstva u centru grada pošli doktorima sa simptomima, od vrtoglavcie, znojenja, mučnine, crvenila po koži, do epidermalnih opekotina i glavobolje, su odbijeni kao nevalidni.
Koje je tvoje mišljenje o ovome?
Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare