Šta je bio pad Sajgona: Vijetnam obeležio 50 godina od završetka rata

Pad Sajgona 30. aprila 1975. godine označio je kraj Vijetnama podeljenog na komunistički Sever i Jug, saveznik SAD, a najviši zvaničnik zemlje rekao je okupljenima da su protekle decenije dovele do sve većeg jedinstva, piše AP.

"Svi Vijetnamci su potomci Vijetnama. Imaju pravo da žive i rade, da imaju slobodu da traže sreću i ljubav u ovoj zemlji", rekao je To Lam, generalni sekretar Komunističke partije Vijetnama.

Dodao je:

"U duhu zaključivanja prošlosti, poštovanja razlika, težnje ka budućnosti, cela stranka, narod i vojska se zavetuju da će učiniti Vijetnam zemljom mira, jedinstva, prosperiteta i razvoja“, dodao je.

Hiljade ljudi su preko noći kampovale na ulicama bivše južnovijetnamske prestonice, koja je preimenovana u Ho Ši Min nakon što je pala u ruke severnovijetnamskih i vijetkongovskih trupa, kako bi što bolje videli paradu.

Mnogi su se kasnije zadržavali na ulicama i pravili piknike, čekajući predstave dronova i vatrometa zakazane za veče.

Crvena i žuta boja bile su svuda u gradu.

Kineske, laoske i kambodžanske trupe marširale su iza formacija vijetnamske vojske, uključujući i neke u uniformama sličnim onima koje su nosile severnovijetnamske trupe tokom rata.

Helikopteri koji su nosili nacionalnu zastavu i avioni nadletali su paradu u blizini Palate nezavisnosti, gde je severnovijetnamski tenk probio kapije poslednjeg dana rata.

Naglasak na pomirenju, a ne, kao prethodnih godina, na vojnoj pobedi, odražava kako se Vijetnam približava novim tokovima globalne ekonomije i geopolitike, rekao je Ngujen Kak Đang, analitičar singapurskog Instituta ISEAS–Jusof Ihak.

Dodao je da Vijetnamski rat ostaje ključan za način na koji je Komunistička partija ustanovila svoj legitimitet, ne samo kao vojni trijumf već i kao simbol nacionalnog jedinstva.

„Rat i dalje definiše jedinstvo Vijetnama i njegove nerešene podele“, rekao je Đang.

Kako je tekao Vijetnamski rat

Vijetnamski rat (1954–75) označavao je dugotrajan sukob između komunističke vlade Severnog Vijetnama i njihovih saveznika u Južnom Vijetnamu (Vijetkong) s jedne strane, a vlade u Južnom Vijentamo i njihovih saveznika SAD sa druge strane, piše Britanika.

Nazvan „Američki rat“ u Vijetnamu (ili "Rat protiv Amerikanaca da bi se spasila nacija"), takođe je bio deo većeg regionalnog sukoba i manifestacija Hladnog rata između Sjedinjenih Država i SSSR i njihovih saveznika.

U srži sukoba bila je želja Severnog Vijetnama, koji je 1954. godine pobedio francusku kolonijalnu administraciju Vijetnama, da ujedini celu zemlju pod jednim komunističkim režimom.

Južnovijetnamska vlada, s druge strane, borila se za očuvanje Vijetnama koji je više povezan sa Zapadom.

Američki vojni savetnici, prisutni u malom broju tokom 1950-ih, počeli su uveliko da pristižu počev od 1961. godine, a aktivne borbene jedinice uvedene su 1965. godine.

Do 1969. godine više od 500.000 američkih vojnika bilo je stacionirano u Vijetnamu.

U međuvremenu, Sovjetski Savez i Kina su slali oružje, zalihe i savetnike na Sever.

Troškovi i žrtve rastućeg rata pokazali su se prevelikim za Sjedinjene Države, pa su američke borbene jedinice povučene do 1973. godine. Godine 1975, Južni Vijetnam je pao.

Glavni grad - Sajgon - pao je 30. aprila 1975. godine.

Ljudski gubici dugog sukoba bili su teški za sve strane.

Tek 1995. godine Vijetnam je objavio svoju zvaničnu procenu poginulih u ratu: čak dva miliona civila na obe strane i oko 1,1 milion severnovijetnamskih i boraca Vijetkonga.

Američka vojska je procenila da je u ratu poginulo između 200.000 i 250.000 južnovijetnamskih vojnika.

Godine 1982. u Vašingtonu je otvoren Spomenik vijetnamskim veteranima, sa imenima 57.939 pripadnika američkih oružanih snaga koji su poginuli ili nestali kao posledica rata. Broj je u međuvremenu porastao na 58.200.

Među ostalim zemljama koje su se borile za Južni Vijetnam u manjem obimu, Južna Koreja je pretrpela više od 4.000 mrtvih, Tajland oko 350, Australija više od 500, a Novi Zeland oko 30.

Vijetnam je iz rata izašao kao moćna vojna sila u Jugoistočnoj Aziji, ali je njegova poljoprivreda, poslovanje i industrija bili poremećeni.

Brojna sela bila su razorena bombama i prepuna mina, a gradovi teško oštećeni.

Masovni egzodus ljudi lojalnih južnovijetnamskoj stvari 1975. godine pratio je još jedan talas „ljudi iz čamaca“ (kako iz nazivaju u SAD), izbeglica 1978. godine koje su bežale od ekonomskog restrukturiranja koje je nametnuo komunistički režim.

U međuvremenu, Sjedinjene Države, sa demoralisanom vojskom i duboko podeljenim biračkim telom, započele su proces suočavanja sa porazom u onome što je bio njihov najduži i najkontroverzniji rat.

Dve zemlje su konačno obnovile formalne diplomatske odnose 1995. godine.