Ubistvo američkih vojnika u Jordanu - šta znamo do sada?

Trojica američkih vojnika su poginula, a više od 25 je ranjeno, u napadu dronom na malu američku vojnu bazu na severoistoku Jordana i to su prve američke žrtve na Bliskom istoku od početka rata u Gazi, kako je saopštila Centralna komanda SAD.

Eskalaciji nasilja u Gazi, Jemenu, Libanu, Siriji pridružio se tako i Jordan, odnosno Iran, pošto su američki zvaničnici naveli da su dron poslali militanti koje upravo on podržava, a da je napad došao iz Sirije, kako je naknadno elaborirala i Bela kuća.

Američki presednik Džozef Bajden, čija je uloga u blistoistočnom sukobu uveliko pod velikom lupom američke javnosti, tako se našao u novom problemu. Otud i promptnost odgovora, nakon što su Bajdena o tome obavestili ministar odbrane Lojd Ostin, savetnik za nacionalnu bezbednost Džejk Saliven i glavni zamenik savetnika za nacionalnu bezbednost Džon Finer.

U svom obraćanju Bajden je poručio da će Sjedinjene Američke Države „sve krivce pozvati na odgovornost u vreme i na način koji mi izaberemo“.

Republikanci, među kojima je najradikalniji senator Lindzi Grejem, zahtevaju direktan okršaj sa Iranom, pa je u svojoj jučerašnjoj izjavi Grejem kratko izjavio "Udarite Iran sada, udarite ih jako".

Dan kasnije, stigao je demanti iz Jordana, u kojem se navodi da se napad u kojem su ubijeni američki vojnici (identiteti pripadnika službe će biti sakriveni do 24 sata nakon što budu obavešteni njihovi najbliži srodnici) nije dogodio na jordanskom tlu, nego u Siriji, kako je izjavio portparol jordanske vlade Muhamed al Mubaidin, a preneo Rojters.

On je jordanskoj javnoj televiziji Al Mamlaka rekao da je "cilj napada bila američka baza Al-Tanf u Siriji, a ne baza u Jordanu".

Američki zvaničnici, i mediji, ipak se drže prvobitne informacije, da se radi o maloj američkoj bazi u Jordanu, Kuli 22, na granici sa Sirijom.

Šta je Kula 22 (Tower 22)?

Malo toga se javno zna o bazi koja je došla u žižu javnosti. Pretpostavlja se da ona predstavlja logističku podršku operacijama u bližem regionu, i da se u bazi nalazi 350 vojnika američke vojske i vazduhoplovstva.

Kula 22 nalazi se u blizini garnizona Al-Tanf, koji se nalazi preko granice u Siriji, i u kojem je smešten mali broj američkih vojnika. Al-Tanf je bio ključan u borbi protiv Islamske države i preuzeo je važnu ulogu u okviru američke strategije za obuzdavanje iranskog vojnog jačanja u istočnoj Siriji.

Kula 22 se nalazi dovoljno blizu američkih trupa u Tanfu da bi potencijalno mogla da predstavlja neki vid njihove ispostave, dok istovremeno bdi nad ostacima Islamske države u regionu, i suprotstavlja se militantima koje podržava Iran u toj oblasti.

Al-Tanf

Al-Tanf je američka vojna baza u američkom okupiranom delu provincije Homs u Siriji koja se nalazi 24 km zapadno od graničnog prelaza Al-Valid u sirijskoj pustinji. Okolna demilitarizovana zona nalazi se duž granice između Iraka i Sirije i granice između Jordana i Sirije. Garnizon se nalazi duž izuzetno važnog logističkoh mesta, autoputa M2 (Bagdad-Damask).

Značajno prisustvo oružanih snaga Sjedinjenih Država datira od početa 2016. godine intervencije pod vođstvom Amerike u sirijskom građanskom ratu, koja je imala za cilj i obučavanje boraca oružane opozicione grupe Nove sirijske armije, koja je raspuštena i ponovo se pojavila kao Revolucionarna vojska komandosa u borbi protiv Islamske države (ID).

Sjedinjene Države na Revolucionarnu vojsku komandosa gledaju kao na deo „proverene sirijske opozicije“, i ovim borcima je dozvoljeno samo da pokreću ofanzive protiv ID, a ne i protiv sirijskih oružanih snaga.

U decembru 2021. objavljeno je, prema izraelskim obaveštajnim i vojnim izvorima, da se u bazi Al-Tanf nalazi 350 pripadnika vojnog osoblja i civila, uključujući britanske i francuske snage koje su opisane kao "eksperti za obaveštajne službe".
U avgustu 2022. objavljeno je da se u Siriji nalazi oko 900 američkih vojnika, pri čemu je većina njih podeljena između baze Al-Tanf i istočnih sirijskih naftnih polja. Od 2024. baza je nastavila da služi kao štab Revolucionarne vojska komandosa i kontingenta od najmanje 200 američkih vojnika koji deluju u ime koalicije CJTF-OIR - kombinovana zajednička radna grupa, odnosno multinacionalna vojna formacija koju je osnovala međunarodna koalicija protiv Islamske države predvođena SAD, sa navedenim ciljem da „degradira i uništi“ tu organizaciju.

Zvaničan naziv operacije je "Inherent Resolve", i predvodi je Centralna armija Sjedinjenih Država, uz vojne snage i osoblje iz preko 30 zemalja, uključujući Australiju, Kanadu, Dansku, Francusku, Jordan, Belgiju, Saudijsku Arabiju, Tursku, i dr.

Da li će Sjedinjene Države ukoriti svog saveznika Jordan, ostaje da vidimo. Činjenica je da je jordanska vojska jedan od najvećih primalaca stranih vojnih sredstava Vašingtona.

U kraljevstvu se nalaze stotine američkih trenera i Jordan je jedan od retkih regionalnih saveznika koji održava opsežne vežbe sa američkim trupama tokom cele godine. Američke snage su u Jordanu u zvanično definisanoj misiji savetovanja i pomoći.

Od početka sirijskog sukoba 2011. godine, Vašington je potrošio stotine miliona dolara kako bi da pomogao zvaničnom Amanu da uspostavi razrađen i održiv sistem nadzora poznat kao "Program granične bezbednosti", kako bi zaustavio infiltraciju militanata iz Sirije i Iraka.